دندان عقل، آخرین دندانی است که معمولاً بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی شروع به رشد میکند. گاهی این دندانها فضای کافی برای رویش ندارند یا در مسیر صحیح قرار نمیگیرند. در چنین شرایطی، با دندان نهفته مواجه هستیم، یعنی دندانی که بهطور کامل یا جزئی زیر لثه و داخل استخوان باقی مانده است.
جراحی دندان عقل، بهویژه زمانی که نهفته یا نیمهنهفته باشد، یکی از رایجترین اقدامات جراحی در حوزه دندانپزشکی محسوب میشود.
چه زمانی نیاز به جراحی دندان عقل داریم؟
جراحی دندان عقل تنها زمانی توصیه میشود که این دندان باعث بروز مشکلات زیر شده یا احتمال ایجاد آنها وجود داشته باشد:
- درد و التهاب مکرر در ناحیهی عقب فک
- آسیب یا فشار به دندانهای کناری
- عفونت، آبسه یا تشکیل کیست عفونی
- پوسیدگی دندان نهفته یا دندان مجاور
- تأثیر منفی بر نظم دندانها، بهویژه پس از ارتودنسی
انواع نهفتگی دندان عقل
نوع جراحی دندان عقل به نحوهی قرارگیری دندان بستگی دارد. نهفتگیها معمولاً به چهار شکل دیده میشوند:
نهفتگی زاویهدار رو به جلو (Mesial)
رایجترین نوع نهفتگی که در آن دندان به سمت دندان کناری متمایل شده و ممکن است باعث فشار یا پوسیدگی شود.
نهفتگی افقی (Horizontal)
یکی از پیچیدهترین انواع نهفتگی. دندان بهصورت خوابیده در استخوان قرار دارد و میتواند به ریشهی دندان مجاور آسیب بزند
نهفتگی عمودی (Vertical)
دندان در جهت طبیعی قرار گرفته اما بهطور کامل از لثه بیرون نیامده. گاهی بدون جراحی باقی میماند، اما در صورت درد یا التهاب نیاز به خارجسازی دارد.
نهفتگی رو به عقب (Distal)
دندان به سمت عقب فک متمایل شده که احتمال گیر غذایی و التهاب لثه را افزایش میدهد.
انواع جراحی دندان عقل
کشیدن ساده
در مواردی که دندان بهطور کامل بیرون زده و قابل مشاهده است، معمولاً با یک بیحسی موضعی و بدون نیاز به جراحی پیچیده انجام میشود و دندان خارج می شود.
جراحی دندان نهفته
برای دندانهایی که بهطور کامل یا جزئی در استخوان یا لثه گیر کردهاند. این نوع جراحی نیاز به برش لثه، گاهی تراش مختصر استخوان و خارجسازی مرحلهای دندان دارد.
کرونکتومی (Coronectomy)
در شرایطی که ریشهی دندان به عصب فک نزدیک باشد، فقط تاج دندان خارج شده و ریشه باقی میماند تا از آسیب عصبی جلوگیری شود.
دوره نقاهت و مراقبتهای بعد از جراحی
معمولاً دوره بهبود بین ۵ تا ۱۰ روز است، و رعایت دقیق توصیههای بعد از جراحی میتواند روند بهبود را تسریع کند:
• استفاده از کمپرس سرد در ۲۴ ساعت اول
• پرهیز از فعالیتهای سنگین تا چند روز
• مصرف غذاهای سرد و نرم
• عدم استفاده از نی برای نوشیدنیها
• اجتناب از دخانیات تا زمان بهبود کامل